تحصیل در خارج از کشور، فرصت ایده‌آلی است که خود را به چالش بکشید و برای حضور در بهترین دانشگاه‌ها و کسب مدارک عالی تحصیلی در رشته‌های مورد علاقه خود اقدام کنید. مهاجرت تحصیلی سریع‌ترین و آسان‌ترین روش مهاجرتی است و از این طریق فرصت ادامه تحصیل در بهترین دانشگاه‌های جهان را در اختیار دارید. به روش‌های گوناگون و در مقاطع متفاوت تحصیلی و برای حضور در کشورهای مختلف می‌توانید از برنامه‌های مهاجرت تحصیلی استفاده کنید.
برای تحصیل در خارج از کشور، لازم است تا مدارک مورد نیاز را با توجه به ساختار آموزشی کشور مقصد تهیه کنید. ترجمه رسمی مدارک، تهیه رزومه به زبان کشور مقصد (کاورلتر)، توصیه نامه، انگیزه نامه و ارائه ریز نمرات و همچنین اقدام برای پاسپورت و… بخشی از مدارک مورد نیاز مهاجرت تحصیلی هستند. البته ساختار آموزشی کشورهای مختلف متفاوت است و حتی شانس این را دارید که تحصیل رایگان در کشورهایی همچون آلمان، فرانسه، ایتالیا، روسیه و یا اسپانیا را تجربه کنید. در این مقاله از تیم رتبه شو به بررسی کامل شرایط تحصیل در خارج از کشور می‌پردازیم و از تمام جزئیات آن صحبت خواهیم کرد.
گام به گام مهاجرت تحصیلی
مهاجرت تحصیلی ساده‌ترین روش مهاجرتی است؛ به شرط آنکه از همان ابتدا پروسه تکمیل مدارک تا ثبت‌نام دانشگاهی و پذیرش نهایی را به درستی سپری کرده باشید. گام به گام تحصیل در خارج از کشور به قرار زیر است.
گام اول: برای تهیه مدارک و ترجمه رسمی آنها اقدام کنید
تهیه مدارک و ترجمه رسمی اولین و البته اصلی‌ترین گام مهاجرت تحصیلی است که شامل مدارک تحصیلی در مقاطع گوناگون اعم از مدرک دیپلم، لیسانس و یا فوق لیسانس در کنار مدرک زبان و البته مدارک هویتی می‌شود. همچنین برای تحصیل در برخی از دانشگاه‌ها در سراسر جهان ارائه ریز نمرات الزامی است. ممکن است لازم باشد در این مورد یک مشاوره تحصیلی دریافت کنید.
گام دوم: اقدام برای انتخاب رشته دانشگاهی
برای تحصیل در خارج از کشور و افزایش شانس پذیرش باید آگاهانه دوره‌های تحصیلی تمام دانشگاه‌ها در کشورهای مقصد خود را بررسی کرده و شرایط پذیرش در مقاطع گوناگون دانشگاهی را ارزیابی کنید. انتخاب رشته بسیار مهم است، که چه رشته‌ای در چه نوع دانشگاه با چه شرایطی را انتخاب می‌کنید.
گام سوم: درخواست برای اپلای و انتظار برای پذیرش
پروسه اپلای و پذیرش ممکن است کوتاه و یا طولانی شود. به هر حال باید خودتان را برای این پروسه آماده کنید. از طرفی می‌توانید برای چندین دانشگاه در چندین کشور اپلای صادر کرده و شانس پذیرش خود را افزایش دهید. اما نکته کلیدی بررسی برنامه‌های تحصیلی هر رشته در هر دانشگاه است تا از مطابقت آن با شرایط خود اطمینان داشته باشید.
گام چهارم: اقدام برای ویزا و آغاز مهاجرت تحصیلی
پذیرش دانشگاهی در خارج از کشور تازه مقدمه مهاجرت تحصیلی است. پس از دریافت نامه پذیرش لازم است تا برای ارائه مدارک به سفارت کشور مقصد اقدام کرده و با سپری شدن مراحل قانونی ویزای تحصیلی خود را دریافت کنید. حالا این شما هستید که باید کوله‌بار سفر بسته و برای تجربه زندگی متفاوت آماده شوید.
شرایط تحصیل در خارج از کشور
کشورهای مختلف در کانون توجه مهاجرت تحصیلی قرار دارند. حتی در برخی از کشورها مانند آلمان و یا فرانسه سیاست‌های حمایتی از جذب دانشجویان بین المللی در مقاطع گوناگون تدوین شده است که شرایط پذیرش و تحصیل در این کشورها را ساده می‌کند. از طرفی شرایط تحصیل در خارج از کشور با توجه به آیین‌نامه دانشگاه‌های مقصد متغیر است و ممکن است دو دانشگاه در یک کشور از شرایط متفاوت برای جذب دانشجویان بین‌المللی برخوردار باشند؛ اما در کل شرایط مهاجرت تحصیلی در تمام کشورها کم و بیش یکسان است و به تفکیک مقاطع دیپلم و لیسانس متفاوت است.
شرایط تحصیل در خارج از کشور با مدرک دیپلم
با اخذ مدرک دیپلم در پایان دوره دبیرستان و آغاز دوره تحصیلات دانشگاهی هستید. فرصت‌های تحصیل در خارج از کشور برای ورود به دوره‌های کارشناسی گسترده است و همه دانشگاه‌ها در تمام کشورها از برنامه‌های جذب دانشجویان بین‌المللی مقطع کارشناسی استقبال می‌کنند. اما شانس پذیرش بورسیه در این مقطع تحصیلی کم است. شرایط تحصیل در خارج از کشور با مدرک دیپلم برای هر کشوری متفاوت است. در بسیاری از کشورها مانند کانادا و یا انگلستان ارائه مدرک زبان الزامی است. اما در برخی کشورها مانند ایتالیا و یا روسیه حتی بدون مدرک زبان نیز امکان پذیرش و تحصیل مقاطع کارشناسی وجود دارد. در کل مدارک و شرایط مهاجرت تحصیلی با مدرک دیپلم شامل موارد زیر می‌شود:
- مدارک تحصیل دوازده ساله دیپلم به همراه ریز نمرات و ترجمه رسمی مدارک به زبان کشور مقصد
- مدارک زبان با توجه به شرایط دانشگاه مقصد
- ارائه انگیزه نامه
- گواهی تمکن مالی
- داشتن معدل مناسب مطابق با حداقل معدل درخواستی دانشگاه مقصد
دقت کنید که برای پذیرش مقطع کارشناسی در تمام کشورها ارائه مدرک دیپلم دوازده ساله الزامی است. اگر مدرک دیپلم شما دوازده ساله نیست، بهتر است قبل از آغاز پروسه مهاجرت تحصیلی این مرحله را کامل کنید. از طرفی حداقل معدل در سیستم آموزشی برخی کشورها متفاوت از حداقل معدل قبولی در ایران است، تا جاییکه در برخی کشورها حداقل معدل برای پذیرش دانشگاه ۱۲ است.
شرایط تحصیل در خارج از کشور با مدرک لیسانس
ورود به تحصیلات تکمیلی سرآغاز دوره‌ای جدید از تحصیل است و پس از کسب مدرک کارشناسی این شانس را دارید که برای پذیرش مقاطع تکمیلی در دانشگاه‌های معتبر سراسر دنیا اقدام کنید. شرایط تحصیل در خارج از کشور با مدرک لیسانس کاملا وابسته به برنامه‌های پژوهشی و ساختارهای آموزشی دانشگاه‌های مختلف قرار دارد. در این مقطع دانشجویان وارد دوره‌های آموزشی کورس محور و یا پژوهش محور می‌شوند.
دوره‌های کورس محور با گذراندن واحدهای درسی کامل شده و معمولاً افراد با هدف کسب مهارت‌های تخصصی و ورود به بازار کار این دوره‌های تحصیلی را انتخاب می‌کنند؛ اما بسیاری از برنامه‌های پذیرش مقاطع تکمیلی دانشگاه‌های سراسر جهان برای دوره‌های پژوهش محور هستند که زیر نظر استاد راهنما سپری شده و دانشجویان لازم است تا در برنامه‌های پژوهشی اساتید و دانشگاه شرکت کنند. شرایط تحصیل برای پذیرش کارشناسی ارشد در کشورهای مختلف و حتی دانشگاه‌های یک کشور متفاوت است و در کل موارد زیر را شامل می‌شود:
- ارائه مدرک کارشناسی در رشته مرتبط
- کسب حداقل معدل دوره کارشناسی مطابق با شرایط پذیرش دانشگاه مقصد
- ارائه مدرک زبان
- نامه پذیرش دانشگاه و تعیین استاد راهنما برای رشته‌های پژوهش محور
ادامه تحصیل در خارج از کشور به صورت رایگان
هزینه‌های تحصیل در خارج از کشور اصلی‌ترین چالش هر کسی است و قطعاً شهریه دانشگاهی مهم‌ترین دغدغه دانشجویان در آغاز مهاجرت تحصیلی است. رقم‌های نجومی شهریه دانشگاهی در برخی از کشورها یا برخی از دانشگاه‌های سراسر جهان آنچنان است که حتی تصور حضور در برنامه‌های تحصیلی آنها غیرممکن است. با این وجود امکان ادامه تحصیل در خارج از کشور به صورت رایگان وجود دارد.
کشورهایی مانند آلمان، فنلاند، فرانسه، ایتالیا، روسیه، نروژ، اتریش و… از ساختار آموزشی رایگان برخوردار هستند و یا لااقل هزینه تحصیل در این کشورها بسیار اندک است. البته نوع دانشگاه دولتی تا خصوصی، مقطع تحصیلی، نوع رشته تحصیلی و سیاست کلی ساختار آموزشی هر کشور در تعیین هزینه‌ها و مقدار شهریه‌ها نقش دارند. برای تحصیل در دانشگاه‌های دولتی بسیاری از کشورها مانند آلمان، فرانسه و روسیه فقط هزینه ثبت‌نام دانشگاهی دریافت می‌شود. شهریه در دانشگاه‌های دولتی این کشورها رایگان است و حتی این امکان وجود دارد که دانشجویان از کمک هزینه تحصیلی مانند انواع بورسیه استفاده کنند.
بورسیه و تحصیل رایگان در خارج از کشور
بورسیه تحصیلی فرصت ایده‌آل برای کاهش هزینه‌ها و حتی تحصیل رایگان در خارج از کشور است. تصور اینکه برای تحصیل در خارج از کشور هیچ هزینه‌ای پرداخت نکنید و دانشگاه تمام یا لااقل بخشی از هزینه‌های تحصیل و زندگی شما را پرداخت می‌کند، برای هر کسی جذاب است. البته دانشگاه‌های سراسر دنیا نیز با توجه به شرایط دانشجویان از قبیل شایسته سالاری و یا انجام فعالیت‌های تدریسی و تحقیقی، این کمک هزینه‌های تحصیلی را تقبل می‌کنند. به طور کلی دو نوع بورسیه برای تحصیل در خارج از کشور وجود دارد.
بورسیه تحصیلی بدون فعالیت‌های جانبی
بهترین نوع کمک هزینه برای تحصیل در خارج از کشور است که معمولاً بر مبنای شایسته سالاری به دانشجویان مستعد مقاطع مختلف تکمیلی داده می‌شود. بورسیه فول فاند، پارشال فاند، فلوشیپ، جایزه‌ها و انواع وام‌های تحصیلی از این نوع بورسیه‌ها هستند.
- بورسیه فول فاند( Full Fund ): به بورسیه‌های تحصیلی برای حمایت و پوشش هزینه دانشجویان مستعد و استعدادهای برتر در سراسر جهان گفته می‌شود. دانشگاه‌های معتبر در کشورهای مختلف دنیا برای جذب چنین دانشجویانی با یکدیگر رقابت می‌کنند و از طریق اعطای این نوع بورسیه سعی در جذب استعدادهای برجسته در رشته‌های مختلف دارند. شرایط تخصیص این نوع بورسیه معمولاً سخت است و دانشجو باید از رزومه تحقیقی و یا مدارک تحصیلی با نمرات عالی برخوردار باشد.
- بورسیه پارشال فاند( partial Fund ): به بورسیه‌های تحصیلی برای تأمین بخشی از هزینه‌های زندگی دانشجویی گفته می‌شود. اگر چه مبلغ تخصیص شده شامل تمام هزینه‌های زندگی دانشجویی متقاضی نیست؛ اما به هر حال کمک بزرگی به کاهش هزینه‌ها و مدیریت مالی او است. در عین حال فرد متقاضی این بورسیه در قبال دریافت این کمک هزینه ملزم به انجام فعالیت خاصی نیست و می‌تواند تمام و کمال بر روی برنامه‌های درسی و تحقیقی خود متمرکز شود.
- بورسیه فلوشیب( Fellowship ): به بورسیه‌های شایستگی محور اصطلاحاً فلوشیپ گفته می‌شود که یکی از متداول‌ترین برنامه‌ها برای ادامه تحصیل در خارج از کشور به صورت رایگان است. بورسیه فلوشیپ ممکن است توسط خود دانشگاه و یا مؤسسه تحقیقاتی وابسته به دانشگاه و یا یک شرکت خصوصی با زمینه تحقیقات دانشگاهی اهدا شود. حتی ممکن است دولت‌ها مجری مستقیم اعطای بورسیه فلوشیپ باشند.
بورسیه‌های تحصیلی به شرط انجام فعالیتی خاص
در بسیاری از کشورها برای کار هنگام تحصیل محدودیت‌هایی اعمال شده است و این در حالی است که دانشجویان به درآمدهای هر چند کم در کنار تحصیل برای پوشش هزینه‌های خود نیاز دارند. بورسیه‌های تحصیلی به شرط انجام فعالیت برای این منظور هستند. چرا که دانشجویان در قبال انجام فعالیت‌های خاص که می‌تواند تدریسی و یا تحقیقی باشند، کمک هزینه‌های تحصیلی دریافت می‌کنند. دستیار تدریس، دستیار تحقیق و یا کارآموزی از این نوع بورسیه هستند. در این بورسیه‌ها دانشجو موظف است که فعالیتی را زیر نظر برنامه‌های دانشگاهی و یا استاد راهنما انجام دهد.
مزایا و معایب تحصیل در خارج از کشور
تقریباً همه دانشجویان به مهاجرت تحصیلی فکر می‌کنند و حتی اقدامات جدی برای سپری شدن مراحل آن را از همان ایام تحصیل دیپلم و یا لیسانس آغاز خواهند کرد. پای صحبت دانشجویان و یا دانش‌آموزان که بنشینید از شرایط تحصیل در خارج از کشور استقبال می‌کنند و لااقل یک‌بار به این موضوع فکر کرده‌اند. اما آیا تحصیل در خارج از کشور با هر شرایطی و برای هر کسی ایده‌آل است؟ بهتر است اندکی بیشتر از مزایا و معایب تحصیل در خارج از کشور صحبت کنیم.
فواید تحصیل در خارج از کشور
مهاجرت تحصیلی می‌تواند سرآغاز فصل جدیدی از تحصیل تا کار و زندگی در کشوری جدید باشد. بسیاری از متقاضیان مهاجرت تحصیلی پس از پایان دوره تحصیل خود در همان کشور مقصد باقی مانده و برای ورود به بازار کار و طی شدن پروسه اقامت دائم اقدام می‌کنند. تحصیل در خارج از کشور می‌تواند مقدمه‌ای ساده برای مهاجرت و مسیری مطمئن برای اخذ اقامت دائم کشور مقصد باشد. از جنبه های گوناگون می‌توان فواید تحصیل در خارج از کشور را بررسی کرد. مانند:
- از امکانات آموزشی در سطح جهانی استفاده می‌کنید
- زندگی در کشوری دیگر و معاشرت با افراد از سایر ملت‌ها را تجربه می‌کنید
- بر مهارت‌های زبان شما افزوده خواهد شد
- از رزومه تحصیلی خوب برای بازگشت به وطن و شانس بهتر برای ورود به بازار کار برخوردار هستید
معایب مهاجرت تحصیلی
تقریباً تمام متقاضیان تحصیل در خارج از کشور در سنین جوانی به سر می‌برند و معمولاً تجربه کافی مدیریت زندگی مستقل را ندارند. دوری از خانواده و مواجه شدن با مردمانی که فرهنگ متفاوتی دارند از چالش‌های پیش روی تحصیل در خارج از کشور است. از طرفی هزینه‌های تحصیل یک سمت این ماجرا است و حتی با امکان اخذ بورسیه و یا شرایط تحصیل رایگان به هرحال نمی‌توان به راحتی از کنار هزینه‌های زندگی عبور کرد.
زبان تقریباً جدی‌ترین چالش متقاضیان مهاجرت تحصیلی است. به هرحال تمام واحدهای درسی، عملی و یا فعالیت‌های پژوهشی در سطح زبان اصلی کشور مقصد برگزار می‌شوند و عدم مهارت کافی در زبان دردسرهای زیادی به دنبال دارد. هر چند دانشجویان سخت‌کوش و مستعد به سرعت بر این چالش‌ها غلبه کرده و مسیر مهاجرت تحصیلی خود را هموارتر می‌سازند.
مدارک لازم برای اخذ ویزای تحصیلی در خارج از کشور
برای ادامه تحصیل در هر کشوری با هر نوع ساختار آموزشی به ویزای تحصیلی نیاز دارید. این ویزا از طریق کنسولگری و یا سفارت کشور مقصد و پس از دریافت نامه پذیرش و ارائه مدارک صادر می‌شود. مدارک مورد نیاز صدور ویزای تحصیلی در اکثر کشورها به قرار زیر است:
- فرم درخواست ویزای دانشجویی
- پاسپورت با حداقل ۶ ماه اعتبار
- عکس با شرایط پاسپورتی
- ارائه نامه پذیرش تحصیلی از دانشگاه و یا مؤسسه معتبر در کشور مقصد
- مدارک هویتی از قبیل شناسنامه و یا گواهی ازدواج و…
- گواهی تمکن مالی
- انگیزه نامه و رزومه تحصیلی (کاورلتر)
- گواهی سلامت و بیمه نامه دانشجویی
محدودیت سنی برای تحصیل در خارج از کشور
سیاست کشورها برای جذب دانشجویان بین‌المللی پا به سن گذاشته متفاوت و گاهاً سخت‌گیرانه است. گپ تحصیلی در اعمال محدودیت سنی برای تحصیل در خارج از کشور نقش دارد. در واقع به فاصله زمانی از آخرین مدرک تحصیلی هر فرد اصطلاحاً گپ تحصیلی گفته می‌شود. این بازه معیار دور شدن افراد از فضای درس و دانشگاه است. معمولاً گپ تحصیلی ۲ الی ۵ سال برای دریافت پذیرش در دانشگاه‌های معتبر سراسر جهان توجیه پذیر است. اما هر اندازه بازه‌ی گپ تحصیلی بالاتر باشد، به همان اندازه شانس افراد برای گرفتن پذیرش در دانشگاه‌های معتبر سراسر جهان کاهش پیدا می‌کند.
معمولاً افراد با هر سنی و با وجود مدارک تحصیلی، تمکن مالی و شرایط پرداخت شهریه می‌توانند برای پذیرش تحصیلی اقدام کنند، اما شانس جوانان با گپ تحصیلی کمتر از ۵ سال برای دریافت بورسیه‌های تحصیلی بیشتر است. روی هم رفته سیاست کشورها برای اعمال محدودیت سنی در مقاطع گوناگون تحصیلی متفاوت است. به عنوان مثال برای تحصیل در کشورهایی مانند آلمان و یا اتریش هیچ محدودیت سنی وجود ندارد اما حداکثر سن متقاضیان برای تحصیل مقاطع کارشناسی در کشورهایی مانند لهستان، اسپانیا و یا روسیه ۲۷ سال است. در کشورهای قاره آمریکا مانند کانادا و یا USA دامنه سنی استاندارد برای تحصیل ۱۸ الی ۳۵ سال است و گپ تحصیلی ۲ الی ۵ سال توجیه پذیر است و در کل محدودیت سنی خاصی اعلام نشده است.
سوالات متداول
بهترین کشورها برای مهاجرت تحصیلی کدام‌اند؟
- اگر هدف شما تحصیل در کشورها با نظام آموزشی قدرتمند و پذیرش در معتبرترین دانشگاه‌های جهان باشد، فضای تحصیل و آموزش کشورهایی مانند آمریکا، انگلستان، آلمان، کانادا و یا فرانسه ایده‌آل هستند. برای کاهش هزینه‌های تحصیل نیز می‌توانید دانشگاه‌های معتبر در کشورهای روسیه، ایتالیا و یا مجارستان را انتخاب کنید.
انگیزه نامه چیست؟ چه تأثیری در برنامه‌های مهاجرت تحصیلی دارد؟
- انگیزه نامه مقاله‌ای کوتاه از خودتان، اهدافتان، آرزوها، دستاوردها و شخصیت شما است که برای پذیرش شما در دانشگاه‌های معتبر خارجی تأثیر گذار است. انگیزه نامه متفاوت از کاورلتر تهیه شده و معمولاً بیانگر شخصیت، علایق و انگیزه شما از ادامه تحصیل است.
کاورلتر (CV) چیست؟ چه تأثیری در برنامه‌های مهاجرت تحصیلی دارد؟
- کاورلتر نوعی رزومه با پس زمینه تحصیلی است. در کاور لوتر هر متقاضی مهاجرت از سوابق تحصیلی، دستاوردها و برنامه‌های پژوهشی خود صحبت می‌کند. این متن معمولاً بیان خلاصه‌ای از تحقیقات و یا تدریس و مطالعات دانشجویی است.
مدارک زبان معتبر مهاجرت تحصیلی چه هستند؟
- مدارک زبان با توجه به کشور مقصد و دانشگاه هدف تعیین می‌شود. آزمون آیلتس معتبرترین مدرک زبان انگلیسی برای پذیرش در دانشگاه‌های انگلیسی زبان سراسر دنیا است. آزمون‌های PTE، CPE و یا CAF نیز اعتبار بین‌المللی دارند. برای ادامه تحصیل در آلمان به مدرک آزمون زبان TELCو برای تحصیل در فرانسه به مدرک آزمون زبان DALE و یا PELF نیاز دارید.